Πάσχα

Πάσχα σημαίνει πέρασμα. Πέρασμα των Ιουδαίων προς την ελευθερία, τη γη της επαγγελίας από την Αίγυπτο που βρίσκονταν υπό ομηρία. Πέρασμα επίσης συμβολικά των Χριστιανών προς την ελευθερία και το Παράδεισο από την αμαρτία που τους κρατά σε ομηρία.

Όποιος πέτυχε να βρίσκεται στη Κέρκυρα τις μέρες που γιορτάζεται το Πάσχα, βρίσκεται στο σωστό μέρος για να αισθανθεί το πέρασμα από τη γήινη πραγματικότητα στην ουράνια μακαριότητα. Στη Κέρκυρα όλη η φύση συμμετέχει στη γιορτινή μυσταγωγία που κολλάει τη χαρά με τη λύπη, τη ζωή με το θάνατο, τα πνευματικά με την ύλη, τη μοναδικότητα με την επανάληψη, σαν έναν αμφίθυμο χαρακτήρα που όμως δεν προκαλεί και δεν κουράζει. Σαν το ίδιο νόμισμα με δύο όψεις που κρατά την αξία του σε όποια πλευρά κι αν το κοιτάξεις, σαν κράμα μετάλλων που συνθέτουν ένα νέο μέταλλο διατηρώντας ξέχωρα τα χαρακτηριστικά των πρώτων. Το πάγωμα του χρόνου, η άπειρη διάσταση του χώρου, η έντονη συμμετοχή του Κερκυραϊκού Πάσχα που βιώνει κάθε θεατής, επιβεβαιώνουν το θαύμα της μετάβασης στα όρια της μετάστασης. Απόδειξη είναι η γλυκιά κούραση που αισθάνεσαι το βράδυ παράλληλα με τη  προσπάθεια της λογικής να εξηγήσει πως χώρεσαν όλες οι αισθήσεις και έντονες συγκινήσεις μέσα σε μια στιγμή, που μόνο η αλλαγή της ώρας από πρωί σε βράδυ θυμίζουν ότι πέρασε ολόκληρη μέρα ή δύο ή τρεις. Όπως η ψυχή στον ουρανό που ταυτίζεται και μηδενίζει το χωροχρόνο, έχει τη δυνατότητα να βρίσκεται ταυτόχρονα παντού, έτσι το σώμα, η ύπαρξη σου ολόκληρη παρακολουθεί παράλληλα τη θρησκευτικότητα, τη μελωδικότητα, την αλλαγή των ακουσμάτων, χρωμάτων, οσμών και γεύσεων το Πάσχα στη Κέρκυρα.

Τα βράδια της Μεγάλης Εβδομάδας η άνοιξη, με την υγρασία της προσφέρει ατμόσφαιρα κατανυκτική προκαλώντας εντονότερη συγκίνηση και η διάθεση μπερδεύεται και αυτή ακολουθώντας τις εναλλαγές των λουλουδιών που ανοίγουν με πολλαπλά, ζωηρά χρώματα, σαν ν’ ανταγωνίζονται τη ποικιλία χρωμάτων των φιλαρμονικών στις λιτανείες του Αγίου, των επιταφίων και των Αναστάσεων. Μα και τα χελιδόνια με πείσμα τιτιβίζουν δυνατά και ζωηρά κάνοντας συνεχής κύκλους πάνω από τη πόλη που παιανίζουν οι μπάντες προσθέτοντας τις δικές τους νότες στις ήδη καταπληκτικές αρμονίες των εμβατηρίων.

Τα στενά σοκάκια της παλιάς πόλης και όχι μόνο, όταν δεν έχουν ευλογημένο θέαμα να προσφέρουν από κάποια θρησκευτική εκδήλωση που περνά, σ’ αποζημιώνουν με τις διαφορετικές μυρωδιές των κουζινών των οικοκυράδων, που ξεκινούν με μπακαλάρο σκορδαλιά των Βαΐων, μπερδεύονται με αυτές της φογάτσας ή της κολομπίνας και των κουλουριών και τελειώνουν με τη πατροπαράδοτη μαγειρίτσα, τα «τσιλίκουρδα» τη Κυριακή του Πάσχα. Για να συμπληρώσουν αυτό το παραλήρημα των αισθήσεων της όρασης και της όσφρησης,  τα καντούνια χαρίζουν ακούσματα που χορταίνουν και την ακοή. Μετά τις ψαλμωδίες των κατανυκτικών ακολουθιών στις αμέτρητες, συγκριτικά για το χώρο, εκκλησίες έχεις την ευκαιρία να ακούσεις τις πρόβες μέσα, αλλά και έξω από τα κτίρια των φιλαρμονικών. Πρόβες σε μουσικά κομμάτια ιδιαίτερα επιλεγμένα, για τους επιταφίους των επομένων ημερών, που η μελωδικότητά τους, η επισημότητά τους και η αυστηρά αργή και επιβλητική απόδοσή τους, σ’ εντάσσουν μέσα στο πένθιμο περιβάλλον των ημερών  μετατρέποντάς σε από θεατή, απαραίτητο συνεργό αυτής της ανείπωτης μυσταγωγίας.

Στην αποκορύφωση των ακολουθιών και των επιταφίων λίγο πριν τη πρώτη Ανάσταση, το Μ. Σάββατο πρωί, ο Άγιος Σπυρίδωνας χοροστατεί στην έξοδο του επιταφίου της εκκλησίας που είναι αφιερωμένη στο όνομά του και φέρει το ολοζώντανο σκήνωμά του, πραγματοποιώντας έτσι διπλή ευλογία στους πιστούς. Οι Ενετοί κατακτητές εκείνα τα χρόνια απαγόρευσαν τη νυκτερινή κυκλοφορία των ντόπιων, άρα και την έξοδο του επιταφίου μετά τη δύση του ηλίου και οι Κερκυραίοι έβγαλαν τον επιτάφιο την επομένη το πρωί, μαζί με τη καθιερωμένη λιτανεία του Αγίου τους. Κάθε  χρόνο μόνο σ’ αυτή τη λιτανεία, που από παράδοση συμπορεύεται με τον επιτάφιο, μαζί με τις ψαλμωδίες «Αι γενεαί πάσαι» της χορωδίας κάθε μία από τις φιλαρμονικές παίζει ως ετήσιο τάμα, ειδικά για τον επιτάφιο, το ίδιο ξεχωριστό πένθιμο εμβατήριο που έχει επιλέξει. Ώρα ιερή, κατανυκτική, βουβή, μπορεί κανείς να θαυμάσει αν παρατηρήσει καθώς ο ήλιος κτυπάει τις στέγες μετά τη βραδινή υγρασία, τα ψηλά κτίρια στάζουν δάκρυα συγνώμης στη θέα του επιταφίου, ενώ ο αχνός που σηκώνεται δηλώνει ότι απευθύνουν μυστική προσευχή στον Άγιο.

Το προηγούμενο βράδυ οι δρόμοι φωτιζόταν από το σιγανό μωβ φως των λαμπιονιών του Δήμου, προσφέροντας  τη δική τους πινελιά στο καμβά της ημέρας. Μεγάλο Σάββατο βράδυ στους ίδιους δρόμους έκτος από το ζωηρό λευκό φως που βγάζουν τα παραδοσιακά φαναράκια του Δήμου κάτω από τις καμάρες και τις γωνίες των καντουνιών, ένα υπερκόσμιο ζωντανό θέαμα  από χιλιάδες ανάμενες λαμπάδες που συνθέτουν ένα φωτεινό ανθρώπινο ποτάμι ξεχύνεται από τη μεριά της πλατείας όπου μόλις έγινε η Ανάσταση. Λίγες ώρες πριν όσο ακόμα μαζεύονταν ο λαός στο χώρο αυτό, μπορούσες να νιώσεις τη γεύση της Αναστάσεως μέσα από  την αίσθηση της αγάπης που πλημμυρίζει το κάθε κύτταρο σου για τους άλλους γύρω σου περιέργως, αφού ούτε καν τους γνωρίζεις. Ένας έρωτας δυνατός όχι σαρκικός, ούτε πλατωνικός, τόσο πρωτόγνωρος στην ανθρώπινη φύση, που μόνο αγγελικός ή θεϊκός μπορεί να χαρακτηριστεί. Η ανθρώπινη φύση ως δημιούργημα του Θεού ξένη στο πόνο, τη δυστυχία και το θάνατο που απέκτησε μετά το αμάρτημα, βιάζεται να προλάβει την Ανάσταση που έρχεται σε λίγες ώρες και αποβάλλει την σαρκική της υπόσταση για να είναι πιο ελαφριά, να μπορεί να τρέξει, να πετάξει και να την συναντήσει όσο το δυνατόν γρηγορότερα.

Χριστός Ανέστη, χαρείτε Έλληνες, ψάλουν και τραγουδάνε, κλήρος, λαός και φιλαρμονικές και την επομένη από πολύ νωρίς το πρωί του Πάσχα το θέαμα της διασταύρωσης των εικόνων που λιτανεύονται, στα σοκάκια τη Μεγάλη Παρασκευή, θα επαναληφθεί με τις Αναστάσεις τώρα με άλλο χρώμα, σε άλλη ώρα, με άλλη διάθεση και ρυθμό, αλλά με την ίδια ομορφιά και αρμονία, το ίδιο πετυχημένο πάντρεμα μουσικής και ψαλμωδίας. Οι Αναστάσεις θα καταλήξουν στις εκκλησίες απ’ όπου ξεκίνησαν κάθε μια, για να ξεκινήσει έτσι η Κυριακάτικη Πασχαλινή Λειτουργία.

Οι Κερκυραίοι, δε θα σταματήσουν εδώ. Είναι μεγάλη η χαρά και η απόλαυση, για να χωρέσει σε τόσο λίγο χρόνο, σε τόσο μικρό χώρο. Θα συνεχίσουν όλη τη Διακαινήσιμο εβδομάδα, να λιτανεύουν τις Αναστάσεις ενίοτε μαζί με τη Παναγιά, έξω από τη πόλη, στα προάστια και τα χωριά τώρα. Μα και πάλι ο χρόνος δεν φτάνει και συνεχίζουν κάθε Κυριακή μέχρι την Απόδοση του Πάσχα, πριν της Αναλήψεως, να λιτανεύουν και να πανηγυρίζουν.

Η Κέρκυρα υποκλίνεται μπροστά σ’ αυτή τη γιορτινή χαρμολύπη της πάλης του άσπρου με το μαύρο, του καλού με το κακό, της ζωής με το θάνατο που βρίσκει νικήτρια την αθάνατη ψυχή στην αιώνια ζωή.

Γιώργος Τζέκος

Πτυχιούχος Ηλεκτρολόγος Μηχανικός

Μέλος μπάντας της Φιλαρμονικής Εταιρίας Κέρκυρας

Franco Faccio (1840-1891)

100 χρόνια Αμλέτο... 

Η βιογραφία του συνθέτη του ΄΄Αμλέτο΄΄, Franco Faccio...

 

Franco Faccio (1840-1891)

Γεννημένος στη Verona, ο Franco Faccio έγινε γνωστός ως διευθυντής ορχήστρας, διευθύνοντας κυρίως έργα του G. Verdi.

Σπούδασε μουσική στο κονσερβατόριο του Milano ως μαθητής του Stefano Ronchelti_Monteviti.

Τελειώνοντας τις σπουδές του ξεκίνησε την καριέρα του ως συνθέτης, γράφοντας τα έργα "I Profunghi Fiamminghi" (Milano, 1863) και Amleto (Genoa, 1865), το τελευταίο εκ των πολλών μουσικών έργων τα οποία βασίστηκαν στο θεατρικό "Hamlet" του William Shakespeare.

Καμία απ τις δύο όπερες δεν είχε ιδιαίτερη επιτυχία στον κόσμο των κριτικών, αλλά ούτε και στο ευρύ κοινό.

Παρ' όλα αυτά η marcia funebre, μέρος της όπερας Amleto, θεωρείται σημαντικό δείγμα του λυρισμού που διέκρινε τη μουσική του Faccio.

Το πόσο δημοφιλής είναι αποδεικνύεται από τις μεταγραφές της για μπάντα στα τέλη του 19ου αιώνα.

Το μέρος αυτό του έργου ακούγεται ακόμη στην Πασχαλινή Κέρκυρα από τη Φιλαρμονική Εταιρεία Κέρκυρας κατά τη διάρκεια του επιταφίου του Αγίου Σπυρίδωνα, το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου.

Ο Faccio ήταν ένας εκ των εμπνευστών της Scapigliatura movement, σε συνεργασία με τον ποιητή Emilio Praga και τον ποιητή και συνθέτη Αrrigo Boito.

O διευθυντής ορχήστρας Anthony Barese, κατόπιν επεξεργασίας της παρτιτούρας του Amleto, το 2004, το έφερε στη σκηνή, αποδεικνύοντας έτσι οτι το έργο χρήζει επαναξιολόγησης.

Παρουσίασε επίσης τη marcia funebre με τη Dallas Opera Young Artists' Symphony Orchestra.

To 1867 ο Faccio έγινε διευθυντής του κονσερβατόριου του Milano και το 1872 ορίστηκε διευθυντής του Teatro alla Scala του Milano.

Διηύθυνε την πρώτη εκτέλεση της όπερας Otello του Verdi (1887), στην οποία πρωταγωνίστησε η, για πολύ καιρό ερωμένη του, Romilda Pantaleoni στο ρόλο της Desdemona, ο Francesco Tamagno ως Otello και ο Victor Maurel ως Iago.

Διηύθυνε, επίσης, την ίδια όπερα στην πρεμιέρα της στο Λονδίνο, με τον Tamagno να επαναλαμβάνει το θρίαμβο του.

Νωρίτερα είχε διευθύνει την πρώτη εκτέλεση της όπερας Aida στην Ιταλία (1872) και στην πρεμιέρα της αναθεωρημένης έκδοσης του Simon Boccanegra (1881).

 O Franco Faccio πέθανε στη Monza στην αρκετά νεαρή ηλικία των 51 ετών. (21 Ιουλίου 1891)

μετάφραση: Μαρία Μαλτέζου

Φοιτήτια Ιονίου Πανεπιστημίου, Τμήμα Μουσικών Σπουδών.

Franco Faccio - Marcia Funebre from Opera Amleto [HD]

ΟΙ «ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΤΑΜΕΝΟΙ» ΤΟΥ ΚΕΡΚΥΡΑΪΚΟΥ ΠΑΣΧΑ

     Όλοι εμείς οι Κερκυραίοι, αλλά και αρκετοί από τους πασχαλινούς μας επισκέπτες, γνωρίζουμε ή έχουμε ακούσει για τους γνωστούς «Ταμένους» της Κυριακής της Λαμπριάς (του Πάσχα). Είναι οι παραδοσιακοί εκείνοι Κερκυραίοι, στην πλειοψηφία τους μεγάλης ηλικίας, που κάθε χρόνο τέτοια μέρα μαζεύονται από νωρίς το πρωί στο Λιστόν για να παρακολουθήσουν τις περιφορές των Αναστάσεων των Ναών της παλιάς πόλης.

Εκτός όμως απ’ αυτούς, τους γνωστούς ταμένους, υπήρχαν και υπάρχουν  και οι άλλοι, οι «άγνωστοι ταμένοι» της Κερκυραϊκής Λαμπριάς. Αυτούς τους ταμένους θα επιχειρήσει να σας παρουσιάσει σήμερα ο γράφων, όντας ένας απ’ αυτούς.

Πρόκειται για τους ξενιτεμένους Κερκυραίους μουσικούς που ζουν στην Αθήνα και εργάζονται στις στρατιωτικές και δημοτικές φιλαρμονικές της πρωτεύουσας.

Αυτοί οι συμπατριώτες μας, έχοντας από παιδιά γαλουχηθεί μέσα στους ήχους των φιλαρμονικών του νησιού μας, είναι αναγκασμένοι, λόγω επαγγελματικών υποχρεώσεων, να βρίσκονται μακριά από τον τόπο τους τις Άγιες μέρες της Μεγάλης Εβδομάδος. Έρχονται στην Κέρκυρα κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή, το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου, έχοντας κάνει ένα ολονύκτιο -και πολλές φορές ριψοκίνδυνο- ταξίδι – ΤΑΜΑ ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ. Κάθε χρόνο, όλες αυτές τις ημέρες η σκέψη και η καρδιά τους είναι  σε κάποια από τις αίθουσες δοκιμών των φιλαρμονικών μας, συμμετέχοντας νοερά στις πασχαλιάτικες πρόβες, φέρνοντας στη θύμησή τους τις παιδικές τους αναμνήσεις.

Σαν φτάνει η Μεγάλη Παρασκευή, ο πόνος αλλά και η αγωνία κορυφώνεται. Πονούν γιατί θα ήθελαν τέτοια μέρα να βρίσκονται στο αγαπημένο τους νησί, να ζήσουν  αυτό που τόσο απλόχερα ζουν και απολαμβάνουν όλοι οι Κερκυραίοι και οι επισκέπτες του νησιού αυτή την Άγια μέρα, συμμετέχοντας ή απλά παρακολουθώντας τους -κατά κοινή ομολογία- κατανυκτικότερους Επιτάφιους.  Πόνος βαρύς, γιατί ξέρουν πως και του χρόνου και του παρά χρόνου θα είναι μακριά και ίσως μόνο όταν συνταξιοδοτηθούν θα αξιωθούν να ξαναζήσουν τη Μεγάλη Παρασκευή των νεανικών τους χρόνων...  Παράλληλα αγωνιούν γιατί, ευρισκόμενοι εν υπηρεσία σε κάποια από τις εκατοντάδες περιφορές των αθηναϊκών Επιταφίων, βρίσκονται σε «αναμμένα κάρβουνα» για το πότε θα τελειώσει η περιφορά ώστε να ξεκινήσουν το  ταξίδι – τάμα τους και να προλάβουν το πρώτο πρωινό φέρρυ-μπωτ  για Κέρκυρα. «Έλα παπά μου τέλειωνε και μας καρτερεί η Χάρη Του να πάμε να παίξουμε στη Λιτανεία Του αύριο το πρωί...», λένε μεταξύ τους.

 Όταν με το καλό τελειώνει η περιφορά, μπαίνουν βιαστικά στα αυτοκίνητά τους και όλοι μαζί, εν πομπή, ξεκινούν για το ολονύκτιο  ταξίδι. Στα κασετόφωνα των αυτοκινήτων παίζει ασταμάτητα η κασέτα με τα πένθιμα εμβατήρια των φιλαρμονικών μας και, με το που περνούν την Κόρινθο,  το μεγάλο ζητούμενο είναι να προλάβουν το φέρρυ-μπωτ της 01:00 στο Ρίο (τότε δεν υπήρχε ακόμα η γέφυρα). Αν καθυστερήσουν ίσως και να μην προλάβουν να είναι εγκαίρως στην Ηγουμενίτσα για να μπουν στο πρώτο πλοίο. Στον άδειο από άλλα αυτοκίνητα δρόμο -ποιος άλλος  ταξιδεύει τέτοια μέρα και ώρα!-, ο ένας προσπερνά τον άλλο κορνάροντας έτσι ώστε να βρίσκονται σε εγρήγορση για να μην αποκοιμηθεί κάποιος στο τιμόνι. Όταν με το καλό φτάνουν στην Ηγουμενίτσα, εκεί που μόλις έχει αρχίσει να χαράζει,  έρχεται και η λύτρωση. «Τα καταφέραμε και φέτος, μεγάλη η Χάρη Του, να μας αξιώσει και του χρόνου...» ! 

Στο σαλόνι του πλοίου, ένας καφές είναι απαραίτητος για να συνέλθουν λίγο από την ολονύκτια ταλαιπωρία. Η συζήτηση γρήγορα ανάβει και, καθώς το πλοίο πλησιάζει στο νησί, η κούραση δίνει σιγά-σιγά τη θέση της στην προσμονή της ώρας που ο καθένας θα φορέσει τη στολή της αγαπημένης του φιλαρμονικής για να παίξει στη Χάρη Του, στη μεγαλοπρεπέστερη μα συνάμα κατανυκτικότερη και μοναδική Λιτανεία του Μεγάλου Σαββάτου!!

Αυτή είναι με λίγα λόγια η ιστορία των «άγνωστων ταμένων» του κερκυραϊκού Πάσχα.

Σ’ όλα αυτά τα χρόνια, σ’ αυτά που πέρασαν αλλά και  σ’ αυτά που θα έλθουν, πότε λίγοι πότε περισσότεροι, πάντα θα υπάρχουν οι ξενιτεμένοι Κερκυραίοι μουσικοί, οι «άγνωστοι ταμένοι» που πιστοί στις νεανικές τους αναμνήσεις θα κάνουν το ταξίδι – ΤΑΜΑ ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ, τα ξημερώματα του Μεγάλου Σαββάτου... για τη Χάρη Του!!

                                            Παναγιώτης Σπ. Χασαπιάνος - Μουσικός

ΑΓΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ, Ο ΑΓΙΟΣ ΤΩΝ ΚΕΡΚΥΡΑΙΩΝ...

Προίκα της Κέρκυρας αποτελούν δίχως αμφιβολία οι φιλαρμονικές και ο προστάτης του νησιού ο Άγιος Σπυρίδωνας..Προσωπικότητα φωτεινή, μορφή οδηγητική, αληθινός κολοσσός αρετής και φυσιογνωμία παγκόσμια είναι της Τριμυθούντος ο επίσκοπος, ο άγιος Σπυρίδων. Η θρησκευτική πίστη των κατοίκων είναι εστιασμένη στο πρόσωπο του προστάτη του νησιού, μια αναδρομή στη ιστορική και κοινωνική πραγματικότητα της εποχής μας βοηθά να κατανοήσουμε τους λόγους της λατρείας αυτής. Αν και οι μαθητές του Αποστόλου Παύλου Ιάσων και Σωσίπατρος δίδαξαν τον Χριστιανισμό στο νησί μόλις τον 1ο αιώνα, οι απομονωμένοι χωρικοί προσηλυτίστηκαν τέσσερις με πέντε αιώνες αργότερα. Όμως οι δύσκολες συνθήκες της ζωής τους δεν τους άφηναν πολλά περιθώρια αφομοίωσης του χριστιανικού δόγματος. Όταν έμαθαν για την παρουσία στο νησί του Άγιου Σπυρίδωνα και για τα θαύματα που είχε κάνει, κατέβαιναν στην πόλη για να τον προσκυνήσουν και για να του αφιερώσουν τάματα. Ζούσαν απροστάτευτοι έξω από την περιτειχισμένη πόλη και υπέφεραν από επιδρομείς και κατακτητές. Στις δυσκολίες της ζωής τους ένοιωθαν αβοήθητοι. Μόνο μία δύναμη στεκόταν πάνω απ’ όλους. Μια δύναμη που αντιπροσώπευε τις υποταγμένες τους δυνάμεις. Μια δύναμη που τους ήξερε και τους ένοιωθε και κατά συνέπεια μπορούσε να τους προστατεύσει. O Άγιος τους. Η τοπική πίστη στον Άγιο, συνίσταται στο ότι είναι ένας δικός τους Άνθρωπος που “ ζει” σε μια εκκλησία κοντά τους, μπορεί να τους δει, μπορεί να αισθανθεί τον πόνο τους και να τους στέρξει. Μπόρεσε να τους σώσει από τους Τούρκους, από τη χολέρα, τους έφερε σιτάρι να φάνε, γι αυτό κι οι άνθρωποι του προσφέρουν κεντητά πασουμάκια, για να περπατάει μαζί τους, ο αόρατος και παντοδύναμος προστάτης τους.


Σύντομη βιογραφία
 Ο άγιος Σπυρίδων γεννήθηκε το 270 μ.Χ. στο τώρα κατεχόμενο χωριό Άσσια (Άσκια) της Κύπρου κι έζησε στα χρόνια του Μ. Κωνσταντίνου (306-337) και του γιου του Κωνστάντιου (337-361). Ήταν βοσκός στο επάγγελμα, έγγαμος και πατέρας μίας κόρης, της Ειρήνης. Ξεχώριζε για την πίστη του στο Θεό, την αγάπη του για τον άνθρωπο, την απλότητα, την ταπείνωση, την φιλοξενία και τις αγαθοεργίες του. Όταν πέθανε η γυναίκα του, ο Σπυρίδων αφιέρωσε πλέον τη ζωή του ολοκληρωτικά στο Θεό. Χωρίς να το επιδιώξει απέκτησε φήμη στη μεγαλόνησο και όταν εκοιμήθη ο επίσκοπος της πόλης της Τριμυθούντος, κοντά στη Σαλαμίνα, ομόφωνα οι πιστοί εξέλεξαν τον Σπυρίδωνα ως διάδοχό του. Έλαβε μέρος στην Α' Οικουμενική Σύνοδο το 325. Ο Άγιος ανέλυσε ένα κεραμίδι στα στοιχεία του, τη φωτιά, το νερό και το χώμα, δείχνοντας ότι τα τρία στοιχεία είναι ταυτόχρονα ένα ενιαίο σώμα. Έτσι απέδειξε την Τριαδικότητα του Θεού, ότι είναι δηλαδή « Ένας Θεός εν τρισί Προσώποις», καταισχύνοντας τον αιρεσιάρχη Άρειο και έναν φιλόσοφο οπαδό του, ο οποίος επέστρεψε στην Ορθοδοξία. Εκοιμήθη το 348 μ.Χ. Το λείψανο τοποθετήθηκε σε μαρμάρινη λάρνακα δίπλα στην είσοδο του Ναού της Τριμυθούντος της Κύπρου και παρέμεινε τριακόσια χρόνια μετά τον θάνατό του. Η λάρνακα παραμένει ακόμα και σήμερα στο ίδιο ακριβώς μέρος. (Βιογράφος του Αγίου Σπυρίδωνος ο επίσκοπος Πάφου Θεόδωρος).

Πως έγινε ο Άγιος των Κερκυραίων
  Το 648 μ.χ. η Κύπρος αντιμετώπιζε μεγάλες επιδρομές από τους Σαρακηνούς και το λείψανο μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό. Τοποθετήθηκε σε ναό μαζί με το λείψανο της Αυγούστας Θεοδώρας. Παρέμεινε στην βασιλίδα των πόλεων μέχρις ότου ο ιερέας Γρηγόριος Πολύευκτος λίγες μέρες πριν την πτώση πήρε τα δύο λείψανα και τα μετέφερε μέσω Σερβίας, Θράκης και Μακεδονίας στη Παραμυθιά της Ηπείρου. Τρία χρόνια περιπλανήθηκε από τόπο σε τόπο μέχρις ότου φτάσει στην Κέρκυρα. Όλο αυτό το διάστημα είχε τοποθετήσει τα λείψανα σε σακιά με άχυρα και όποιος τον ρωτούσε τους έλεγε πως είναι τροφή για το υποζύγιό του. Το 1456 έφτασε στην Κέρκυρα γιατί πίστευε πως τα λείψανα θα ήταν ασφαλισμένα. Τα Επτάνησα εκείνη την εποχή βρίσκονταν κάτω από την εξουσία των Ενετών. Ο ιερέας Γρηγόριος Πολύευκτος βρήκε ένα συμπολίτη του πρόσφυγα τον ιερέα Γεώργιο Καλοχαιρέτη και του κληροδότησε το λείψανο του Αγίου.
  Μετά τον θάνατο του ο Γεώργιος Καλοχαιρέτης άφησε κληρονομιά στους γιούς του στο Λουκά και Φίλιππο το λείψανο του Άγιου Σπυρίδωνα Οι δύο αδελφοί θέλησαν να μεταφέρουν το λείψανο στην Βενετία. Η υπόθεση μάλιστα εκδικάστηκε από την Ενετική Γερουσία. Το ανώτατο δικαστικό όργανο του κράτους αποφάσισε ότι το λείψανο αποτελεί ιδιοκτησία των αδελφών, άρα διατηρούν το αναφαίρετο δικαίωμα να το μεταφέρουν όπου εκείνοι επιθυμούν. Τελικά όμως η μεταφορά δεν πραγματοποιήθηκε διότι υπήρξαν έντονες αντιδράσεις από τον Κερκυραϊκό λαό και το ανώτατο δικαστικό όργανο δεν επέμεινε και επικράτησε η σκέψη ότι δεν έπρεπε να δημιουργούνται δυσαρέσκειες στους λαούς οι οποίοι βρίσκονται κάτω από τη Βενετική σημαία. Το 1512 συντάχθηκε στην Άρτα δωρητήριο συμβόλαιο στο όνομα της Ασημίνας Καλοχαιρέτη, κόρη του Φιλίππου, η οποία παντρεύτηκε τον Σταμάτιο Βούλγαρι(η) και η οποία με τη σειρά της άφησε διαθήκη που χρονολογείται από τις 25 Νοεμβρίου 1571 και ορίζει πως το Ιερό Λείψανο του Αγίου παραμένει ως κληρονομιά στους γιούς της και στους απογόνους τους.
  Στην Κέρκυρα αρχικώς τα λείψανα τοποθετήθηκαν στο ναό του Αγίου Αθανασίου. Το λείψανο μεταφέρθηκε για λίγο χρονικό διάστημα στον καθεδρικό ναό του Ταξιάρχου Μιχαήλ στο Καμπιέλο.   Το έτος 1528 ο Σταματέλλος Βούλγαρης έκτισε ναό του Αγίου στο Προάστιο του Αγίου Ρόκου και το λείψανο μεταφέρθηκε εκεί. Κατά την πρώτη πολιορκία της Κέρκυρας από τους Τούρκους το 1537 μεταφέρθηκε προσωρινά στο ναό των Αγίων Αναργύρων στο Παλαιό Φρούριο. Μετά την πολιορκία επανήλθε στο ναό του. Το έτος 1577 λόγω οχυρωματικών έργων αποφασίστηκε η κατεδάφιση του ναού. Τότε το λείψανο του Αγίου Σπυρίδωνος μεταφέρθηκε προσωρινά στο ναό του Αγίου Νικολάου των Ξένων στη Γαρίτσα. Το 1589 πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια του σημερινού ναού, ο οποίος ολοκληρώθηκε πιθανώς το 1594. Από τότε το λείψανο μεταφέρθηκε εκεί και παραμένει μέχρι σήμερα.  Από το λείψανο λείπει το δεξί χέρι. Τούτο βρισκόταν στη Ρώμη στον ναό του τάγματος του Φ. Νέρι (Ορατοριανών) μέχρι τον Νοέμβριο του 1984. Κατά το έτος αυτό, παραμονές της εορτής του Αγίου, μετά από έντονες ενέργειες του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Κερκύρας και Παξών κ. Τιμοθέου, η Εκκλησία της Ρώμης δέχτηκε και πρόσφερε στην Εκκλησία της Κερκύρας το ως άνω ιερό λείψανο. Τούτο πήγε και παρέλαβε ο ίδιος ο Σεβασμιώτατος Κερκύρας και το μετέφερε αεροπορικώς στην ευλογημένη νήσο. Έτσι το Ιερό οστούν του δεξιού χεριού του αγίου, που για αιώνες φυλασσόταν στη Ρώμη από τότε βρίσκεται στην Κέρκυρα.
  Το νησί ξεπέρασε πολλές δοκιμασίες χάρις στον Άγιο. Τέσσερις φορές η βενετοκρατούμενη Κέρκυρα σώθηκε είτε από ασθένειες, είτε από την πείνα είτε από την επιδρομή των Τούρκων. Ειδικότερα, το 1553 ο Άγιος έσωσε το νησί από την πείνα (σιτοδεία). Για το λόγο αυτό καθιερώθηκε η λιτανεία του Μεγάλου Σαββάτου. Το 1630 απάλλαξε το νησί από την πανώλη. Για το λόγο αυτό καθιερώθηκε η λιτανεία της Κυριακής των Βαϊων. Το 1673 παρενέβη και πάλι και έσωσε για δεύτερη φορά την Κέρκυρα από την πανώλη. Για το λόγο αυτό καθιερώθηκε η λιτανεία κάθε πρώτη Κυριακή του Νοεμβρίου (Πρωτοκύριακο). Τέλος, το 1716 απάλλαξε το νησί από την πολιορκία των Τούρκων. Για τον λόγο αυτό καθιερώθηκε η λιτανεία της 11ης Αυγούστου. 
  H λατρεία στον Άγιο χάνεται βαθιά στο πέρασμα των αιώνων από τις καθημερινές παρακλήσεις των χωρικών προς το πρόσωπο του όταν οι Ενετοί τους έπαιρναν το ψωμί, όταν οι Τούρκοι κι οι πειρατές τους έπαιρναν τις ζωές τους, ως σήμερα και  έχουν δημιουργήσει μια εσώτερη σχέση όπως του παιδιού με τον πατέρα. Οι κάτοικοι του ωησιού λένε: “έχουμε τον Σπύρο να μας φυλάει και δε φοβόμαστε”. Έτσι ένας Κερκυραίος επιτρέπεται ακόμα και να “πει μια κουβέντα παραπάνω” στο όνομα του Άγιου ενώ ο ξένος μπορεί μόνο το σεβασμό του να δείξει. Παρ’ ότι ήταν ένας Κύπριος, σήμερα είναι ένας Κερκυραίος, ο Άγιος των Κερκυραίων.

Επιστημονικές απόψεις για το λείψανο

  Ο ιατρός Νίκος Τζαφέστας αναφέρει για το λείψανο του Αγίου : ''Θα αναφέρω κάποια πράγματα, πρώτον ως γιατρός και δεύτερον ως γιατρός που από περιέργεια και ενδιαφέρον έχω εν εξελίξει επιστημονική έρευνα για το θέμα: το σώμα του ΑΓΙΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑ διατηρείται χωρίς καμία παρέμβαση ιατρική ή φαρμακευτική. Διατηρείται, άφθαρτο με τις σάρκες του, οι οπόιες μέσα απο τα ρούχα (τα μέρη δηλαδή που είναι καλυμμένα) έχουν χρώμα όπως ενός ζωντανού μελαχρινού (ήταν Κύπριος) ανθρώπου. Είναι μαλακά και ελαστικά, τόσο που αν τα βαθουλώσεις με το δάχτυλο σου, επιστρέφουν στην αρχική τους θέση, όπως ακριβώς συμβαίνει και με εμάς τους ζωντανούς. Επειδή δεν είχε λάρνακα για πολλούς αιώνες έχει μαυρίσει το πρόσωπο και η άκρα χείρα. Άλλωστε, μιλάμε για άνθρωπο του 4ου αιώνα μΧ. Διατηρεί άφθαρτους τους βολβούς των ματιών, τη μύτη, τα χείλια και όλα τα μαλακά μόρια. Δεν έχει άσχημη μυρωδιά, αντιθέτως έχει άρωμα που δεν το ρίχνουν οι άνθρωποι, γιατί δεν χρειάζεται. Τι να το κάνεις το άρωμα αν έχεις τέτοιο βαθμό διατήρησης. Το φαινόμενο δεν ανήκει σε καμία από τις πιθανές αλλοιώσεις ενός νεκρού, όπως αυτές περιγράφονται στην ιατροδικαστική. Δεν προκειται για μουμιοποίηση, γιατί η μούμια δεν έχει τα χαρακτηριστικά που περιέγραψα, μυρίζει και δεν διατηρείται χωρίς συντήρηση ενώ δεν πρέπει να είναι εκτεθειμένη στον αέρα, όπως είναι το σώμα του Αγίου Σπυρίδωνα. Δεν πρόκειται για σαπωνοποίηση, γιατί το σαπωνοποιημένο πτώμα δεν έχει αυτά τα χαρακτηριστικά που περιέγραψα, μυρίζει απαίσια και όταν βρεθεί στον αέρα και πάψουν τα να υφίστανται οι παράγοντες της σαπωνοποίησης διαλύεται επίσης. Φυσικά δεν πρόκειται για σήψη, διότι απλούστατα δεν είναι έτσι η σήψη. Μιλάμε για σχετική αφθαρσία ασύμβατη με τη μέχρι σήμερα ιατροδικαστική. Ο όρος σχετική αφθαρσία επιβεβαιώνει την πίστη, διότι σημαίνει πως η σήψη ξεκίνησε μόλις ο Άγιος πέθανε, τον 4ο αιώνα μ. Χ., αλλά σταμάτησε σε συγκεκριμένο σημείο. Αν επρόκειτο περί απάτης, (αλλά και υπήρχε κάποιο μέσο διατήρησης), η σήψη δε θα ξεκινούσε καθόλου. Πολλά θα μπορούσα να πω ακόμη. Θα υπάρξει σχετική επιστημονική και με βιβλιογραφία μελέτη που θα πραγματεύεται αυτό το θέμα.'' 

Ο Άγιος Σπυρίδων τιμάται ως άγιος από την Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία και τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Η μνήμη του γιορτάζεται στις 12 Δεκεμβρίου στην Ανατολική Ορθόδοξη εκκλησία.

Πηγές ΣΠΥΡΙΔΩΝ Ο ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟΣ Από την ιστοσελίδα της Ιεράς Μητροπόλεως Κερκύρας, Ο άγιος Σπυρίδων ο θαυματουργός - Το καύχημα των ορθοδόξων Aπό την ιστοσελίδα Ι.Ν. Ζωοδόχου Πηγής, Βαρείας Μυτιλήνης, http://www.terrakerkyra.gr/history/gr/pisti/.
Ευχαριστούμε  τον κ. Γεράσιμο Νίνο για την αποστολή του κειμένου του ιατρού κ. Νικολάου Τζαφέστα.

Το Πάσχα είναι ελπίδα....

Είναι κάποιες στιγμές που ανάλογα με την κατάσταση σε στιγματίζουν και όσο κι αν έχει περάσει ο χρόνος και ακόμα και αν κάποια πράγματα έχουν αλλάξει, στη θύμηση της στιγμής αυτής γυρνάς πίσω και όλα είναι όπως τότε… το μέρος, η κατάσταση και οι άνθρωποι είναι όλα ίδια με πριν.

Κάθε Πάσχα για μένα είναι τόσο ιδιαίτερο από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου παιδί ακόμα. Κι από όταν ξεκίνησα να συμμετέχω κι εγώ με τη Φιλαρμονική στα δρώμενα του Πάσχα άρχισα να νιώθω ακόμα πιο έντονα συναισθήματα καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου αυτής, γιατί δεν υπάρχει πιο μοναδική εμπειρία απ’ το να ζεις τα έθιμα του τόπου σου, τα οποία είναι βασισμένα στην πίστη μας και μάλιστα συνοδεία με τη Φιλαρμονική όπου εκεί μεγαλώνοντας βιώσαμε την κάθε στιγμή του τόπου μας.

Θα ήθελα λοιπόν να μοιραστώ μαζί σας μια δική μου ιδιαίτερη στιγμή, που μου συμβαίνει τα τελευταία χρόνια στην περίοδο του Πάσχα, αφού αρχικά σας πω ότι η (πολυμελής) οικογένειά μου είναι ό,τι πιο πολύτιμο έχω!

Όσα χρόνια θυμάμαι τον εαυτό μου να βγαίνει με τη Φιλαρμονική στα θρησκευτικά δρώμενα του Πάσχα, πάντα περίμενα τη στιγμή που θα έβλεπα κάπου εκεί έξω στον κόσμο, τους γονείς μου και τα αδέλφια μου, εκτός της αδελφής μου, με την οποία είμαστε μαζί ‘’στη γραμμή’’ απ’ όταν πρωτοβγήκαμε. Έχω λοιπόν υπόψη μου κάποια συγκεκριμένα σημεία που ξέρω ότι θα είναι οι γονείς μου για να μας δουν σε κάθε επιτάφιο ή λιτανεία κι ανυπομονώ να έρθει η στιγμή που θα τους δούμε και θα μας χαμογελάσουν!

Η χρονιά ’08-’09 ήταν αρκετά περίεργη και δύσκολη για μένα, καθώς ο μεσαίος αδελφός μου πάλευε αγέρωχος για τη ζωή και πηγαινοερχόταν Κέρκυρα – Αθήνα για τις θεραπείες του, χωρίς ποτέ να δειλιάσει ή να νευριάσει. Λίγο πριν το Πάσχα οι γονείς μου μας ανακοίνωσαν ότι χρειάζεται να μείνουν στην Αθήνα μέχρι το Μεγάλο Σάββατο και στεναχωρηθήκαμε πολύ γι’ αυτό. 

Έρχεται λοιπόν η Μεγάλη Παρασκευή και ξεκινάμε με τη Φιλαρμονική τους επιταφίους από νωρίς το μεσημέρι. Η σκέψη μου ωστόσο, πάντα ήταν κοντά στους γονείς και τον αδελφό μου. Φτάνει και η ώρα που βγάζουμε τον επιτάφιο του Αγίου Γεωργίου του Φρουρίου. Το ανέλπιστο, όπως επιστρέφουμε προς τον Άγιο Γεώργιο, εκεί στο ‘’σημείο μας’’, βλέπω από μακριά τους γονείς μου με τον αδελφό μου! Μας είχαν κάνει έκπληξη! Η χαρά και η συγκίνησή μου εκείνη την ώρα δεν περιγράφεται! Αυτή είναι και η πιο δυνατή στιγμή που έχω ζήσει ποτέ, η πιο ιδιαίτερη, η πιο μοναδική! 

Μπορεί πλέον ο αδελφός μου να είναι στη γειτονιά των Αγγέλων, εκεί στην αγκαλιά  του Ουρανού και της Αγάπης, όμως εδώ και 4 χρόνια, κάθε φορά που περνάω από αυτό το σημείο όλα είναι ίδια με τότε, τα πάντα γυρνάνε πίσω και βλέπω ό,τι συνέβη το Πάσχα του ’09… ο Μικρός μου Πρίγκιπας μας χαμογελά εκεί στο ‘’σημείο μας’’… Από τότε, όποτε θα περνάω από εκεί με τη Φιλαρμονική, όσα χρόνια κι αν περάσουν, ζω και θα ζω την ίδια χαρά και την ίδια συγκίνηση με εκείνη τη φορά.

Το μήνυμα του Πάσχα είναι η ελπίδα, μ’ αυτή την ελπίδα θα ζω και εγώ μέχρι να ξαναβρεθούμε αγαπημένε μου αδελφέ, μικρέ μου Πρίγκιπα…! Όπου κι αν βρίσκεσαι, ξέρω ότι κάθε φορά,  όταν πραγματοποιείται ο επιτάφιος του Αγίου Γεωργίου του Φρουρίου, εσύ είσαι εκεί, στο ‘’σημείο μας’’ δίνοντάς μου αυτή την ελπίδα… 

Τι είναι εξάλλου το Πάσχα για τον κάθε άνθρωπο…;

E. A.

 http://www.youtube.com/watch?v=TrHbqJiF3Mc 

Τα εμβατήρια της Μεγάλης Εβδομάδας των Τριών Φιλαρμονικών της πόλης της Κέρκυρας.

  Βρισκόμαστε μία ανάσα πριν τη Μεγάλη Εβδομάδα… Λίγο πριν αντηχήσουν στα καντούνια τα επιβλητικά και τόσο μελωδικά θρησκευτικά και πένθιμα εμβατήρια, τα οποία αποδίδονται εξαιρετικά από τις φιλαρμονικές της πόλης. Κομμάτια τα οποία είναι τόσο συνυφασμένα με την τοπική κουλτούρα.. Το άκουσμά τους είναι απαραίτητο και άμεσα συνδεδεμένο ακόμα και με τη λιτάνευση του σεπτού σκηνώματος του Αγίου Σπυρίδωνα. Κάθε φιλαρμονική ερμηνεύει κάθε marcia (όπως ονομάζονται τα εμβατήρια αυτά στη μουσική ορολογία) με το δικό της ξεχωριστό τρόπο. Ας ταξιδέψουμε λοιπόν στα ακούσματα των Φιλαρμονικών μας…

  Ξεκινάμε με τη νεότερη φιλαρμονική της πόλης, τη Φιλαρμονική Ένωση «Καποδίστριας». Τη Μεγάλη Παρασκευή, κατά τη διάρκεια της πένθιμης πομπής ερμηνεύονται εκπληκτικά δύο πανέμορφες marcia funebre: Η Sventura και το Πεπρωμένο. Η Sventura (απώλεια) γράφτηκε από το συνθέτη Giuseppe Mariani για την κηδεία του βασιλιά Ουβέρτου του Ά, ο οποίος την 29η Ιουλίου του 1900 έπεσε θύμα δολοφονικής επίθεσης στο Μιλάνο. Τα στοιχεία σχετικά με τη Sventura δίνονται με κάποια επιφύλαξη καθώς εξακολουθούν να ανιχνεύονται ανακρίβειες σχετικά με τη ζωή του συνθέτη και τον ακριβή λόγο σύνθεσης της μάρτσιας. Ωστόσο, η πένθιμη πομπή της Μεγάλης Παρασκευής ξεκινά με τον καλύτερο τρόπο.. Οι νότες που απελευθερώνονται φανερώνουν οργή και πόνο, δικαιολογώντας με τον καλύτερο τρόπο την ονομασία της μάρτσιας: απώλεια… Και η απώλεια είναι κάτι το τραγικό και μη υποφερτό… Όλο το κομμάτι αποτελεί ένα μεγαλόπρεπο θρήνο, ενώ η βαρυτονία προκαλεί δέος στους ακροατές…
  Σειρά έχει η marcia funebre Το Πεπρωμένο, δια χειρός του αρχιμουσικού της «Καποδίστριας» Μιχάλη Μιχαλόπουλου. Η μάρτσια γράφτηκε το 1996 εις μνήμη του αρχιμουσικού Δημητρίου Δαπέργολα και είναι ιδιαίτερα αγαπητή στους μουσικούς της μπάντας. Η μελωδία των ξύλινων πνευστών μπλέκεται μοναδικά με τη θλιμμένη συνοδεία των χάλκινων, χαρίζοντας στο κομμάτι θλίψη και πόνο. Είναι η «σφραγίδα» της «Καποδίστριας» στο πένθιμο βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής… Η αλλαγή τόνου στο κομμάτι αποδεικνύει το γεγονός ότι πάντα μία νέα ελπίδα γεννιέται μέσα απ’ τις στάχτες και τα συντρίμμια…
  Και ενώ η «Καποδίστριας» με τις χρυσοκόκκινες στολές απομακρύνεται, σειρά έχει η Φιλαρμονική Εταιρεία «Μάντζαρος» (όντας μέλος της φιλαρμονικής, συγχωρέστε με αν δεν είμαι τόσο αντικειμενική στις περιγραφές μου!). Το μελαγχολικό βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, και ενώ ο ήχος του Πεπρωμένου είναι ακόμα διάχυτος στη μεθυστική ατμόσφαιρα της βραδιάς, οι νότες της marcia funebre του αείμνηστου αρχιμουσικού της «Μπλε», Στέφανου Δολιανίτη και του Giuseppe Verdi έρχονται να συμπληρώσουν το μουσικό σκηνικό. Η φιλαρμονική μας ξεκινά πάντα με τη marcia του Στέφανου Δολιανίτη. Και ενώ το θαλασσινό αεράκι στα Μουράγια (πάντα φυσά σ’ αυτό το σημείο…) μας παίρνει τις φούντες, ακούγονται οι πρώτες θλιμμένες νότες από τη βαρυτονία. Μπροστά μας, απλώνεται το Λιστόν βαμμένο στα μωβ. Οι γραμμές της «Μπλε» ανοίγουν και είμαστε έτοιμοι για τη marcia funebre του Giuseppe Verdi. Η εισαγωγή, σκληρή και απότομη, σαν ξέσπασμα. Όσο όμως η μελωδία κυλά, το ξέσπασμα γίνεται ένας απαλός θρήνος, εκφράζοντας ένα μεγάλο «γιατί»…. Ο Verdi άλλωστε, πάντα «μιλούσε» στις ψυχές των Μαντζαριτών….
  Και ύστερα… ακούγεται ο πένθιμος ήχος της καμπάνας… Είναι η στιγμή της Παλαιάς φιλαρμονικής… Η στιγμή για το υπέροχο Adagio του Tomaso Albinoni. Το πασίγνωστο μπαρόκ κομμάτι του Ενετού συνθέτη, το οποίο διαμορφώθηκε ειδικά για το βράδυ αυτό από τον πρώην αρχιμουσικό της μπάντας, Δημήτριο Κάφυρη. Το Adagio βρέθηκε σε πολλές διαφορετικές μουσικές εκδοχές στην Κρατική Βιβλιοθήκη της Δρέσδης. Ο Giazotto, ο οποίος ανακάλυψε το κομμάτι θεώρησε ότι το έργο γράφτηκε για εκκλησιαστικό όργανο και έκανε τις απαραίτητες προσθήκες. Μπαρόκ κομμάτι, με συγκεκριμένο ρυθμό και μελωδία, αποτελεί την πινελιά της Παλαιάς φιλαρμονικής στο ωραιότερο και γοητευτικότερο βράδυ του χρόνου…
  Ξημερώνοντας το Μέγα Σάββατο, όλοι οι μουσικοί, ανεξαρτήτου φιλαρμονικής περιμένουμε με ανυπομονησία να ερμηνεύσουμε τα ομορφότερα κομμάτια του έτους… Δε νομίζω ότι υπάρχει μουσικός ο οποίος να μπορεί να κοιμηθεί το προηγούμενο βράδυ από την προσμονή, ακόμα και αν η κούραση βαραίνει τα βλέφαρά του. Για να μην αναφέρουμε τους μουσικούς οι οποίοι ταξιδεύουν συχνά και ολόκληρη τη νύχτα, μόνο και μόνο για να βρεθούν το ευλογημένο αυτό πρωί στο νησί μας και να φορέσουν τη στολή της φιλαρμονικής… Όσο επιβλητικό και μυστηριώδες είναι το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, τόσο μελαγχολικό και γαλήνιο είναι το πρωινό του Μεγάλου Σαββάτου. Οι μυρωδιές του λιβανιού, της πασχαλιάς, της δάφνης και της βιολέτας είναι διάχυτες στον ανοιξιάτικο αέρα. Την πομπή ανοίγει και πάλι η «Καποδίστριας» με το δεύτερο μέρος από την 3η Συμφωνία του Beethoven: Την περίφημη «Ηρωική», η οποία αποτελούσε και το αγαπημένο έργο του συνθέτη. Η Ηρωική γράφτηκε το 1803, την περίοδο που στην πολιτική σκηνή της Ευρώπης μεσουρανούσε ο Ναπολέων Βοναπάρτης. Η σαρωτική δύναμη του Ναπολέοντα οδήγησε στην υπογραφή της συνθήκης του Κάμπο Φόρμιο το 1797, η οποία παραχωρούσε στη Γαλλική Αυτοκρατορία το Βέλγιο, ορισμένες περιοχές του Ρήνου αλλά και τα Ιόνια Νησιά, καθώς η Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας αποτελούσε πλέον παρελθόν. Ο Beethoven αρχικά θαύμαζε το Ναπολέοντα για το δυναμισμό του και μάλιστα, του αφιέρωσε και τη Συμφωνία. Όταν όμως αντιλήφθηκε τις πραγματικές προθέσεις του δικτάτορα ανακάλεσε την αφιέρωση αναφωνώντας ότι «Ως κι αυτός λοιπόν δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένας κοινός θνητός! Τώρα θα τσαλαπατήσει τα δικαιώματα του ανθρώπου και θα γίνει τύραννος!». Η μάρτσια αποτελεί ανεκτίμητη άυλη περιουσία για την «Καποδίστριας». Οι φλογερές στολές λάμπουν κάτω από τον ήλιο και θα έλεγε κανείς ότι συνδυάζονται και δένουν αρμονικά με το αριστούργημα του θυελλώδους Beethoven…
  Ώσπου.. η «Μπλε» έχει μόλις ανοίξει τις γραμμές τις από τις Κάρντε Λ’ Άκουες μ΄ ένα κομμάτι το οποίο δεν περιγράφεται με λόγια… Με το «σήμα κατατεθέν» της, την Caldae Lacrimae… Έργο ενός άσημου και άγνωστου φραγκισκανού μοναχού, του Cesare de Michelis, η μάρτσια αυτή αποτελεί για μας τους Μαντζαρίτες κάτι το ανεκτίμητο.. Και όπως έχω αναφέρει ξανά.. δε γνωρίζουμε αν ο Cesare de Michelis κατά τη διάρκεια της ζωής του έγραψε άλλα κομμάτια. Πάντως, ακόμα και αν η Caldae Lacrimae αποτελεί το μοναδικό… σίγουρα θα πρέπει να ήταν πολύ υπερήφανος για αυτό… Και κάπου κοντά στο Μποσκέτο, αφήνουμε για λίγο την Caldae Lacrimae. Τη θέση της παίρνει η μάρτσια που δεν τραγουδιέται, για να χρησιμοποιήσω τη φράση του αείμνηστου αρχιμουσικού μας Στέφανου Δολιανίτη, τη marcia funebre του Δημητρίου Ανδρώνη. Η μάρτσια αυτή είναι διαφορετική. Δεν έχει τη μορφή σπαραγμού. Δεν είναι καν θρήνος. Είναι περισσότερο κάτι σαν παράπονο, σαν βουβός πόνος.. Σαν τη ζωή του Ανδρώνη. Δε διέθετε δυναμικό χαρακτήρα, για αυτό πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην αφάνεια. Σπούδασε στη Νάπολη και δίδαξε για ένα διάστημα και στην Παλαιά φιλαρμονική, απανωτές όμως ατυχίες στάθηκαν εμπόδιο στη ζωή του, και λόγω του κλειστού, αλλά ευγενικού χαρακτήρα του δε μπόρεσε να τις αντιμετωπίσει. Ένα πρωινό, ο Ανδρώνης εξαφανίστηκε. Άλλοι λένε ότι έπεσε θύμα δολοφονίας στην πόλη Francavilla της Ιταλίας. Άλλοι, ότι αυτοκτόνησε στο Μποσκέτο, ακριβώς στο σημείο όπου η «Μπλε» παίζει τη μάρτσιά του. Όποια και να είναι η αλήθεια, ο Ανδρώνης ζει μέσα από τις παρτιτούρες του…
  Και τέλος.. ακολουθεί η Παλαιά με το δικό της εμβληματικό κομμάτι. Τον περίφημο Amleto. O συνθέτης του κομματιού, Franco Faccio γεννήθηκε το 1840 στη Γένοβα της Ιταλίας (σαν σύμπτωση: χρονιά ίδρυσης της Παλαιάς φιλαρμονικής!). Το 1865, στο θέατρο Carlo Felice της Γένοβας δόθηκε η πρεμιέρα της όπερας Amleto , η οποία στηριζόταν στο αριστούργημα του William Shakespeare «Άμλετ». Το εμβατήριο που ερμηνεύει η Παλαιά σήμερα, στην όπερα του Faccio συνόδευε τον τραγικό και μυστηριώδη θάνατο της Οφηλίας, η οποία αυτοκτόνησε τραγουδώντας σ’ ένα ποτάμι, αφήνοντας το νερό να την παρασύρει. Το πώς κατέληξε το συγκεκριμένο μουσικό κομμάτι στο αρχείο της Παλαιάς, παραμένει άγνωστο. Ωστόσο, υπάρχουν αναφορές ότι η Παλαιά φιλαρμονική ερμήνευσε τον Αμλέτο κατά τη διάρκεια της κηδείας του βασιλιά Γεωργίου Ά το 1913. Σήμερα, θεωρείται το πιο γνωστό και αγαπημένο κομμάτι της Παλαιάς. Ακολουθεί μία συγκεκριμένη μελωδία, ενώ η βαρυτονία ακολουθεί σαν ηχώ.. Σαν τραγικές σκέψεις που δε μπορούν να σβήσουν και στριφογυρίζουν σαν ανεμοστρόβιλος…
  Αυτή είναι η μουσική παράδοση της Μεγάλης Εβδομάδας στην πόλη της Κέρκυρας.. Κάθε φιλαρμονική αφήνει το δικό της σημάδι στις λιτανείες και τις θρησκευτικές εκδηλώσεις των ημερών. Και όπως αναφέρει ο χρονικογράφος Παύλος Παλαιολόγος «Η μουσική για την Κέρκυρα είναι ο επιούσιος. Δεν την επέφερε ο σνομπισμός. Αποτελεί ανάγκη. Τους είναι απαραίτητη όπως ο αέρας που αναπνέουν. Ο Κερκυραίος κατέχει την τέχνη του ακροατού γιατί κατέχει την ψυχή της μουσικής. Την ξέρει και την αισθάνεται…».

*Ευχαριστώ πολύ τον κ. Γιώργο Ζούμπο για τις πολύτιμες πληροφορίες του.

Τζέμα Δεσύλλα

Φοιτήτρια Τμήματος Ιστορίας - Ιονίου Πανεπιστημίου

Το πρώτο μου Πάσχα με τη Φιλαρμονική...

Ένα ευλογημένο νησί που σου προσφέρει μοναδικές στιγμές... Αυτό σκέφτομαι πάντα για την Κέρκυρά Μου! Μοναδική μπορεί να είναι μια βόλτα στη Σπιανάδα, στο Καμπιέλο, στα Μουράγια... Μπορεί να σου προσφέρει ό,τι κι αν θες, αυτό σκεφτόμουν πάντα. Έτσι, αγάπησα και εγώ τον τόπο μου, μέσα από μικρές όμορφες στιγμές που θα με συντροφεύουν πάντα στη ζωή μου...

Αλλά σα μουσικός μπάντας, αυτό που περιμένει πάντα κανείς είναι η στιγμή που θα βγει και θα ζήσει το Πάσχα στην Κέρκυρα. Από μικρή έβλεπα τις ετοιμασίες εκείνων των ημερών, το ωραίο ''τρέξιμο" από υπηρεσία σε υπηρεσία. Μα ποτέ δεν άκουσα κανέναν να δυσανασχετεί από την κούραση, στο τέλος της μέρας ήταν όλοι χαμογελαστοί. Έτσι, βλέποντας τους γύρω μου περίμενα με ανυπομονησία πότε θα έρθει και για μένα αυτή η στιγμή, ειχα περιέργεια πως θα είναι, πως θα νιώσω... Ήθελα να ζήσω το δικό μου Πάσχα! 

Όταν τελικά μου ανακοίνωσαν ότι την Κυριακή των Βαίων θα βγω με την Φιλαρμονική πέταξα απ'τη χαρά μου! Επιτέλους είχε έρθει η σειρά μου.... Άρχισα να διαβάζω τα κομμάτια με λαχτάρα τρεις μήνες πριν, προσπαθούσα να τα μάθω όσο καλύτερα γίνεται. Ήθελα να είναι όλα τέλεια... Όσο περνούσαν οι μέρες άρχισα να αγωνιώ, σκέφτομουν ότι πρέπει να παίζω, να περπατάω, φοβόμουν μήπως φύγει η περικεφαλαία, μήπως χάσω το βήμα... Οι περισσότεροι μου ελέγαν ότι είμαι μικρή και μπορεί να μην αντέξω την κούραση. Τότε άρχισα να πιστεύω πως θα είναι δύσκολο..... 

Λίγες μέρες πριν των Βαγιώνε, όπως λέμε στο νησί μας, μια ξαφνική ίωση ακυρώνει την παρουσία μου στη λιτανεία... Τότε πεισμωσα... Περίμενα με λαχταρα τη Μεγάλη Παρασκευή. Όταν έφτασε εκείνη η μέρα, άρχισα να ετοιμάζομαι από νωρίς το μεσημέρι και φόρεσα για πρώτη φορά τη στολή της Φιλαρμονικής... Περίεργο συναίσθημα... Η κάρδια μου άρχισε να χτυπάει γρήγορα, τόσο που νόμιζα πως θα σπάσει. Πλέον είχε έρθει η ώρα και ο πρώτος επιτάφιος είχε ξεκινήσει... Με μιας οι φόβοι και η αγωνία μου εξαφανίστηκαν και κυριάρχησε μόνο η αγάπη μου για την μουσική!

Οι ώρες πέρασαν γρήγορα και η κούραση που με προειδοποιούσαν πως θα νιώσω δεν έκανε αισθητή την παρουσία της. Ένιωθα μια δύναμη να πηγάζει από τη ψυχή μου γι' αυτό που θα ζούσα στις δύο μεγάλες λιτανείες που ακολουθούσαν. Και ήταν εκείνες που πραγματικά με στιγμάτισαν και εδώ και δέκα χρόνια κουβαλάω την ανάμνησή τους στην καρδία μου. 

Ήταν η πρώτη φορά που έπαιξα τη Μεγάλη Παρασκευή στον επιτάφιο της Μητροπόλεως και το Μεγάλο Σάββατο στον επιτάφιο του Άγιου Σπυρίδωνα, τις ''μεγάλες'' μάρτσιες της Φιλαρμονικής. Δεν περίμενα ποτέ ότι θα νιώσω τόσο μεγάλο δέος για κάποιες μελωδίες... Εκεί στα σκοτεινά, χωρίς φως, μόνο με ένα μικρό λαμπάκι έπαιζα σε απόλυτη αρμονία με το περιβάλλον γύρω μου. Και ο κόσμος να πίανεται απ΄τις μελώδιες μας και το μόνο που ακουγόταν σιγανά και έσπαγε τη σιωπή ήταν τα λόγια τους, ''Και του χρόνου'', ''Πολύ ωραία''! 

Έπειτα στριμωγμένοι στις Κάρτε Λάκουες, οι πρώτες νότες της λιτανείας του Μεγάλου Σαββάτου. Ξαφνικά κάθε κούραση της προηγούμενης μέρας φεύγει και το μόνο που θες είναι να ζήσεις και αυτή τη στιγμή... Βγαίνοντας από το καντούνι προβάλλει ο ήλιος, στο προσωπό μου νιώθω μια ευχάριστη ζέστη, αλλα μες στην καρδιά μου γίνεται μεγαλύτερη.... Οι παρτιτούρες είναι σα να μην υπάρχουν πια και τότε σε συνεπαίρνει κάτι μαγικό, κάτι μοναδικό που δεν θες να τελειώσει ποτέ! Από τότε, αυτό που πάντα περιμένω είναι αυτές οι δύο μέρες του χρόνου, τίποτ' αλλο. 

Από εκείνη την πρώτη φορά οι στιγμές αυτές παραμένουν ίδιες κάθε χρονιά, σα να μην πέρασαν τα χρόνια, σα να είμαι ακόμη αυτό το μικρό κορίτσι που περιμένει με αγωνία να πάρει βήμα και να παίξει... Έτσι θα είναι πάντα, ακόμη και όταν δε θα μπορώ να βρίσκομαι εκεί το μυαλό μου και η σκέψη μου θα είναι στο Πάσχα της Κέρκυρας.... Στο δικό μου Πάσχα...

Μ.Μ.

Μια κερκυραϊκή μάρτσια... Το δικό μας Πεπρωμένο...

Μιχάλης Μιχαλόπουλος

Δημήτρης Δαπέργολας

 Ο κάθε άνθρωπος γεννιέται με την   ικανότητα του δασκάλου. Η φύση του δασκάλου υπάρχει μέσα στην πλάση. Μόνο με την καρδιά οδηγείται του ανθρώπου η καρδιά! Αυτή η αγάπη οδηγεί τον νέο στο να αναγνωρίσει τον εαυτό του και να βρει τον δρόμο της ζωής και δίνει στον δάσκαλο πίστη και γαλήνη! Αυτός που αγαπάει ΔΕ λυγάει, ΔΕΝ κάμπτεται, ΔΕΝ κουράζεται, τρέφεται με το πνεύμα της θυσίας... 

Αυτός είναι ο ΔΑΣΚΑΛΟΣ...

Η τέχνη βασίζεται στην εμπειρία και στο ταλέντο και η μουσική είναι δίχως αμφιβολία η βασίλισσα των τεχνών, σπάνια όμως έχεις την τύχη να ακούσεις τόσο υψηλού επιπέδου ακούσματα χωρίς να χρειαστεί να πληρώσεις το αντίστοιχο χρηματικό αντίτιμο. Εξάλλου ποιος μπορεί να κοστολογήσει την τέχνη; Να της βάλει τιμή και να στην προσφέρει;

Γι’ αυτό στην Κέρκυρα έρχεται κοντά σου ελεύθερη, έτσι όπως πρέπει να είναι, σε διαπερνά χωρίς δισταγμό, στο χέρι σου είναι να τη μετρήσεις και να αναρωτηθείς αν άξιζε. Δεν έχω γνωρίσει κανέναν πάντως να πει πως δεν άξιζε να σταθεί στην άκρη του δρόμου περιμένοντας να ακούσει έργα κλασικά μεγάλων συνθετών.

Σπάνια όμως ξέρεις τους δημιουργούς, την ιστορία που κρύβεται πίσω από ένα κομμάτι.
Ίσως γιατί έχει πλημμυρίσει τόσο η ψυχή σου, έχει γεμίσει από συναισθήματα και σου φαίνεται περιττό να ψάξεις, να μάθεις, έτσι όμως ένα έργο μένει ανολοκλήρωτο. Όπως θες να μάθεις τα πάντα για το παρελθόν του ανθρώπου που ερωτεύεσαι, ώστε να συμπληρώσεις όλα τα κομμάτια, να νιώσεις πως τον ξέρεις, να τον αγαπήσεις, έτσι και με τη μουσική για να σε απελευθερώσει ένα κομμάτι, πρέπει να το κάνεις δικό σου, να γνωρίσεις το παρελθόν του, την προέλευση του! Από πού ξεκίνησε για να σε φτάσει. Και τελικά να του παραδοθείς ολοκληρωτικά και να το λατρέψεις.

Κάθε Μεγάλη Παρασκευή η λιτανεία της Μητροπόλεως ''ανοίγει'' μοναδικά. Ο Καποδίστριας περνά την πύλη του Αγίου Γεωργίου και σε μαγεύει, με ένα κομμάτι δυνατό μελωδικό και δραματικό τόσο που σκίζει τη ψυχή σου! Είναι το Πεπρωμένο και είναι γραμμένο από το μαέστρο της φιλαρμονικής τον κ. Μιχάλη Μιχαλόπουλο. Μια μάρτσια δική μας, Κερκυραϊκή. Τόσο μοναδική όσο και τούτος ο τόπος. Μια κατάθεση κερκυραϊκής ψυχής. Την αγάπησα από την πρώτη στιγμή, από το πρώτο άκουσμα, τόσο που τρέμουν τα χέρια μου που την ακουμπώ.

Όσα γνώριζα για το κομμάτι αυτό δεν μου ήταν αρκετά. Ήθελα να μάθω περισσότερα τι έδωσε έμπνευση στο μαέστρο, τι έσπρωξε το χέρι του να γεμίσει το πεντάγραμμο με νότες. Να καταθέσει τη ψυχή του δημιουργώντας ένα κομμάτι με έκδηλα τα σημάδια του πόνου σε όλη την διάρκεια του.

Η απάντηση που έλαβα ήταν: ''Το έργο γράφτηκε τον Ιανουάριο του 1996 με σκοπό να περιγράψω τον Άνθρωπο, το Δάσκαλο και Μαέστρο ΔΗΜΗΤΡΗ ΔΑΠΕΡΓΟΛΑ. Η μουσική ανάλυση του κάθε θέματος της μάρτσιας περιγράφει το πως ακριβώς βίωσα 5 ολόκληρα χρόνια το Μαέστρο κοντά μου, τις λύπες, τις χαρές, τις πνευματικές απορίες και αναζητήσεις του σχετικά με την επίδραση της μουσικής στην διαμόρφωση του χαρακτήρα. Αλλά και γενικότερα τις εξάρσεις και τις αλλαγές συμπεριφοράς του κάθε στιγμή που τις γνώρισα και ήμουν παρών. Δεν είμαι συνθέτης, απλά αποτύπωσα με νότες την προσωπικότητα και τη συμπεριφορά του αγαπημένου μου Μαέστρου.''

Αυτό είναι το ''Πεπρωμένο'', η κραυγή για την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου….
Το κλάμα του μαθητή για τον Δάσκαλό του…. Ένας φόρος τιμής… Μια ζωή κλεισμένη μέσα σε ήχους… Μια ζωή με δυνατές στιγμές και στιγμές ηρεμίας…. Έτσι και το κομμάτι αποτυπώνει και ακολουθεί ένα-ένα τα στάδια που περνά μια ψυχή που θρηνεί. Ξεκινά με ένα ξέσπασμα, με την άρνηση της απώλειας, την αδυναμία αντιμετώπισης της κατάστασης. Συνεχίζει με θυμό και θλίψη για ότι χάθηκε, για ότι δε θα είναι πότε πια το ίδιο και καταλήγει στην αποδοχή, που γλυκά ηρεμεί τη ψυχή και γεννά την ελπίδα της αντάμωσης που θα ξανά έρθει. O αποχωρισμός θα είναι μικρός, θα είναι για λίγο!

Ακούγοντας το Πεπρωμένο νιώθεις τον πόνο, τον κάνεις κομμάτι σου και διαβάζοντας τα λόγια του κ. Μιχαλόπουλου ο οποίος αναφέρεται στο Δάσκαλο και Μαέστρο του με τα πρώτα γράμματα όχι τυχαία πάντα κεφαλαία, εύχεσαι να είχες την τύχη να γνωρίσεις και εσύ αυτόν το σπουδαίο άνθρωπο. Από τα λόγια του κράτησα μια φράση ''Δεν είμαι συνθέτης''. Τη στιγμή όμως που ακούς τη μάρτσια αποδεικνύεται πως ο δάσκαλος έχει πετύχει το έργο του αφού ο μαθητής φαντάζει αντάξιος του.

Λένε πως ο ανθρώπινος πόνος προέρχεται από την άρνηση του γεγονότος ότι όλα στον κόσμο έχουν ημερομηνία λήξεως: οι έρωτες, οι φιλίες, η ευτυχία, ακόμη και η ίδια η ζωή. Ίσως ήταν η άρνηση αυτή του ανθρώπου Μιχάλη Μιχαλόπουλου που μας έδωσε ένα τέτοιο αριστούργημα. Και μέσα από τον πόνο και την κατάθεση του έργου του έκανε πράξη τους στίχους του ποιητή ''Δε πέθανες. Αδιάφορο οι μήνες κι αν περνάνε: τότε οι νεκροί πεθαίνουνε, όταν τους λησμονάνε!''

Είναι φανερό πως η συνάντηση αυτή των δυο ανθρώπων ήταν πεπρωμένο. Στιγμάτισε και όρισε τον μαέστρο τόσο που ήταν αδύνατο να ξεχάσει, αδύνατο να τον αφήσει να ξεχαστεί. Έτσι ο μαθητής χάρισε στο δάσκαλο του μέσα από ένα κομμάτι την αιωνιότητα. Και όσο το Πεπρωμένο ακούγεται το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής στο Λιστόν ο Δημήτρης Δαπέργολας θα είναι εδώ… Θα είναι αθάνατος!
                                                                                                                                     Ε.Σ.