ΑΓΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ, Ο ΑΓΙΟΣ ΤΩΝ ΚΕΡΚΥΡΑΙΩΝ...

Προίκα της Κέρκυρας αποτελούν δίχως αμφιβολία οι φιλαρμονικές και ο προστάτης του νησιού ο Άγιος Σπυρίδωνας..Προσωπικότητα φωτεινή, μορφή οδηγητική, αληθινός κολοσσός αρετής και φυσιογνωμία παγκόσμια είναι της Τριμυθούντος ο επίσκοπος, ο άγιος Σπυρίδων. Η θρησκευτική πίστη των κατοίκων είναι εστιασμένη στο πρόσωπο του προστάτη του νησιού, μια αναδρομή στη ιστορική και κοινωνική πραγματικότητα της εποχής μας βοηθά να κατανοήσουμε τους λόγους της λατρείας αυτής. Αν και οι μαθητές του Αποστόλου Παύλου Ιάσων και Σωσίπατρος δίδαξαν τον Χριστιανισμό στο νησί μόλις τον 1ο αιώνα, οι απομονωμένοι χωρικοί προσηλυτίστηκαν τέσσερις με πέντε αιώνες αργότερα. Όμως οι δύσκολες συνθήκες της ζωής τους δεν τους άφηναν πολλά περιθώρια αφομοίωσης του χριστιανικού δόγματος. Όταν έμαθαν για την παρουσία στο νησί του Άγιου Σπυρίδωνα και για τα θαύματα που είχε κάνει, κατέβαιναν στην πόλη για να τον προσκυνήσουν και για να του αφιερώσουν τάματα. Ζούσαν απροστάτευτοι έξω από την περιτειχισμένη πόλη και υπέφεραν από επιδρομείς και κατακτητές. Στις δυσκολίες της ζωής τους ένοιωθαν αβοήθητοι. Μόνο μία δύναμη στεκόταν πάνω απ’ όλους. Μια δύναμη που αντιπροσώπευε τις υποταγμένες τους δυνάμεις. Μια δύναμη που τους ήξερε και τους ένοιωθε και κατά συνέπεια μπορούσε να τους προστατεύσει. O Άγιος τους. Η τοπική πίστη στον Άγιο, συνίσταται στο ότι είναι ένας δικός τους Άνθρωπος που “ ζει” σε μια εκκλησία κοντά τους, μπορεί να τους δει, μπορεί να αισθανθεί τον πόνο τους και να τους στέρξει. Μπόρεσε να τους σώσει από τους Τούρκους, από τη χολέρα, τους έφερε σιτάρι να φάνε, γι αυτό κι οι άνθρωποι του προσφέρουν κεντητά πασουμάκια, για να περπατάει μαζί τους, ο αόρατος και παντοδύναμος προστάτης τους.


Σύντομη βιογραφία
 Ο άγιος Σπυρίδων γεννήθηκε το 270 μ.Χ. στο τώρα κατεχόμενο χωριό Άσσια (Άσκια) της Κύπρου κι έζησε στα χρόνια του Μ. Κωνσταντίνου (306-337) και του γιου του Κωνστάντιου (337-361). Ήταν βοσκός στο επάγγελμα, έγγαμος και πατέρας μίας κόρης, της Ειρήνης. Ξεχώριζε για την πίστη του στο Θεό, την αγάπη του για τον άνθρωπο, την απλότητα, την ταπείνωση, την φιλοξενία και τις αγαθοεργίες του. Όταν πέθανε η γυναίκα του, ο Σπυρίδων αφιέρωσε πλέον τη ζωή του ολοκληρωτικά στο Θεό. Χωρίς να το επιδιώξει απέκτησε φήμη στη μεγαλόνησο και όταν εκοιμήθη ο επίσκοπος της πόλης της Τριμυθούντος, κοντά στη Σαλαμίνα, ομόφωνα οι πιστοί εξέλεξαν τον Σπυρίδωνα ως διάδοχό του. Έλαβε μέρος στην Α' Οικουμενική Σύνοδο το 325. Ο Άγιος ανέλυσε ένα κεραμίδι στα στοιχεία του, τη φωτιά, το νερό και το χώμα, δείχνοντας ότι τα τρία στοιχεία είναι ταυτόχρονα ένα ενιαίο σώμα. Έτσι απέδειξε την Τριαδικότητα του Θεού, ότι είναι δηλαδή « Ένας Θεός εν τρισί Προσώποις», καταισχύνοντας τον αιρεσιάρχη Άρειο και έναν φιλόσοφο οπαδό του, ο οποίος επέστρεψε στην Ορθοδοξία. Εκοιμήθη το 348 μ.Χ. Το λείψανο τοποθετήθηκε σε μαρμάρινη λάρνακα δίπλα στην είσοδο του Ναού της Τριμυθούντος της Κύπρου και παρέμεινε τριακόσια χρόνια μετά τον θάνατό του. Η λάρνακα παραμένει ακόμα και σήμερα στο ίδιο ακριβώς μέρος. (Βιογράφος του Αγίου Σπυρίδωνος ο επίσκοπος Πάφου Θεόδωρος).

Πως έγινε ο Άγιος των Κερκυραίων
  Το 648 μ.χ. η Κύπρος αντιμετώπιζε μεγάλες επιδρομές από τους Σαρακηνούς και το λείψανο μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό. Τοποθετήθηκε σε ναό μαζί με το λείψανο της Αυγούστας Θεοδώρας. Παρέμεινε στην βασιλίδα των πόλεων μέχρις ότου ο ιερέας Γρηγόριος Πολύευκτος λίγες μέρες πριν την πτώση πήρε τα δύο λείψανα και τα μετέφερε μέσω Σερβίας, Θράκης και Μακεδονίας στη Παραμυθιά της Ηπείρου. Τρία χρόνια περιπλανήθηκε από τόπο σε τόπο μέχρις ότου φτάσει στην Κέρκυρα. Όλο αυτό το διάστημα είχε τοποθετήσει τα λείψανα σε σακιά με άχυρα και όποιος τον ρωτούσε τους έλεγε πως είναι τροφή για το υποζύγιό του. Το 1456 έφτασε στην Κέρκυρα γιατί πίστευε πως τα λείψανα θα ήταν ασφαλισμένα. Τα Επτάνησα εκείνη την εποχή βρίσκονταν κάτω από την εξουσία των Ενετών. Ο ιερέας Γρηγόριος Πολύευκτος βρήκε ένα συμπολίτη του πρόσφυγα τον ιερέα Γεώργιο Καλοχαιρέτη και του κληροδότησε το λείψανο του Αγίου.
  Μετά τον θάνατο του ο Γεώργιος Καλοχαιρέτης άφησε κληρονομιά στους γιούς του στο Λουκά και Φίλιππο το λείψανο του Άγιου Σπυρίδωνα Οι δύο αδελφοί θέλησαν να μεταφέρουν το λείψανο στην Βενετία. Η υπόθεση μάλιστα εκδικάστηκε από την Ενετική Γερουσία. Το ανώτατο δικαστικό όργανο του κράτους αποφάσισε ότι το λείψανο αποτελεί ιδιοκτησία των αδελφών, άρα διατηρούν το αναφαίρετο δικαίωμα να το μεταφέρουν όπου εκείνοι επιθυμούν. Τελικά όμως η μεταφορά δεν πραγματοποιήθηκε διότι υπήρξαν έντονες αντιδράσεις από τον Κερκυραϊκό λαό και το ανώτατο δικαστικό όργανο δεν επέμεινε και επικράτησε η σκέψη ότι δεν έπρεπε να δημιουργούνται δυσαρέσκειες στους λαούς οι οποίοι βρίσκονται κάτω από τη Βενετική σημαία. Το 1512 συντάχθηκε στην Άρτα δωρητήριο συμβόλαιο στο όνομα της Ασημίνας Καλοχαιρέτη, κόρη του Φιλίππου, η οποία παντρεύτηκε τον Σταμάτιο Βούλγαρι(η) και η οποία με τη σειρά της άφησε διαθήκη που χρονολογείται από τις 25 Νοεμβρίου 1571 και ορίζει πως το Ιερό Λείψανο του Αγίου παραμένει ως κληρονομιά στους γιούς της και στους απογόνους τους.
  Στην Κέρκυρα αρχικώς τα λείψανα τοποθετήθηκαν στο ναό του Αγίου Αθανασίου. Το λείψανο μεταφέρθηκε για λίγο χρονικό διάστημα στον καθεδρικό ναό του Ταξιάρχου Μιχαήλ στο Καμπιέλο.   Το έτος 1528 ο Σταματέλλος Βούλγαρης έκτισε ναό του Αγίου στο Προάστιο του Αγίου Ρόκου και το λείψανο μεταφέρθηκε εκεί. Κατά την πρώτη πολιορκία της Κέρκυρας από τους Τούρκους το 1537 μεταφέρθηκε προσωρινά στο ναό των Αγίων Αναργύρων στο Παλαιό Φρούριο. Μετά την πολιορκία επανήλθε στο ναό του. Το έτος 1577 λόγω οχυρωματικών έργων αποφασίστηκε η κατεδάφιση του ναού. Τότε το λείψανο του Αγίου Σπυρίδωνος μεταφέρθηκε προσωρινά στο ναό του Αγίου Νικολάου των Ξένων στη Γαρίτσα. Το 1589 πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια του σημερινού ναού, ο οποίος ολοκληρώθηκε πιθανώς το 1594. Από τότε το λείψανο μεταφέρθηκε εκεί και παραμένει μέχρι σήμερα.  Από το λείψανο λείπει το δεξί χέρι. Τούτο βρισκόταν στη Ρώμη στον ναό του τάγματος του Φ. Νέρι (Ορατοριανών) μέχρι τον Νοέμβριο του 1984. Κατά το έτος αυτό, παραμονές της εορτής του Αγίου, μετά από έντονες ενέργειες του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Κερκύρας και Παξών κ. Τιμοθέου, η Εκκλησία της Ρώμης δέχτηκε και πρόσφερε στην Εκκλησία της Κερκύρας το ως άνω ιερό λείψανο. Τούτο πήγε και παρέλαβε ο ίδιος ο Σεβασμιώτατος Κερκύρας και το μετέφερε αεροπορικώς στην ευλογημένη νήσο. Έτσι το Ιερό οστούν του δεξιού χεριού του αγίου, που για αιώνες φυλασσόταν στη Ρώμη από τότε βρίσκεται στην Κέρκυρα.
  Το νησί ξεπέρασε πολλές δοκιμασίες χάρις στον Άγιο. Τέσσερις φορές η βενετοκρατούμενη Κέρκυρα σώθηκε είτε από ασθένειες, είτε από την πείνα είτε από την επιδρομή των Τούρκων. Ειδικότερα, το 1553 ο Άγιος έσωσε το νησί από την πείνα (σιτοδεία). Για το λόγο αυτό καθιερώθηκε η λιτανεία του Μεγάλου Σαββάτου. Το 1630 απάλλαξε το νησί από την πανώλη. Για το λόγο αυτό καθιερώθηκε η λιτανεία της Κυριακής των Βαϊων. Το 1673 παρενέβη και πάλι και έσωσε για δεύτερη φορά την Κέρκυρα από την πανώλη. Για το λόγο αυτό καθιερώθηκε η λιτανεία κάθε πρώτη Κυριακή του Νοεμβρίου (Πρωτοκύριακο). Τέλος, το 1716 απάλλαξε το νησί από την πολιορκία των Τούρκων. Για τον λόγο αυτό καθιερώθηκε η λιτανεία της 11ης Αυγούστου. 
  H λατρεία στον Άγιο χάνεται βαθιά στο πέρασμα των αιώνων από τις καθημερινές παρακλήσεις των χωρικών προς το πρόσωπο του όταν οι Ενετοί τους έπαιρναν το ψωμί, όταν οι Τούρκοι κι οι πειρατές τους έπαιρναν τις ζωές τους, ως σήμερα και  έχουν δημιουργήσει μια εσώτερη σχέση όπως του παιδιού με τον πατέρα. Οι κάτοικοι του ωησιού λένε: “έχουμε τον Σπύρο να μας φυλάει και δε φοβόμαστε”. Έτσι ένας Κερκυραίος επιτρέπεται ακόμα και να “πει μια κουβέντα παραπάνω” στο όνομα του Άγιου ενώ ο ξένος μπορεί μόνο το σεβασμό του να δείξει. Παρ’ ότι ήταν ένας Κύπριος, σήμερα είναι ένας Κερκυραίος, ο Άγιος των Κερκυραίων.

Επιστημονικές απόψεις για το λείψανο

  Ο ιατρός Νίκος Τζαφέστας αναφέρει για το λείψανο του Αγίου : ''Θα αναφέρω κάποια πράγματα, πρώτον ως γιατρός και δεύτερον ως γιατρός που από περιέργεια και ενδιαφέρον έχω εν εξελίξει επιστημονική έρευνα για το θέμα: το σώμα του ΑΓΙΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑ διατηρείται χωρίς καμία παρέμβαση ιατρική ή φαρμακευτική. Διατηρείται, άφθαρτο με τις σάρκες του, οι οπόιες μέσα απο τα ρούχα (τα μέρη δηλαδή που είναι καλυμμένα) έχουν χρώμα όπως ενός ζωντανού μελαχρινού (ήταν Κύπριος) ανθρώπου. Είναι μαλακά και ελαστικά, τόσο που αν τα βαθουλώσεις με το δάχτυλο σου, επιστρέφουν στην αρχική τους θέση, όπως ακριβώς συμβαίνει και με εμάς τους ζωντανούς. Επειδή δεν είχε λάρνακα για πολλούς αιώνες έχει μαυρίσει το πρόσωπο και η άκρα χείρα. Άλλωστε, μιλάμε για άνθρωπο του 4ου αιώνα μΧ. Διατηρεί άφθαρτους τους βολβούς των ματιών, τη μύτη, τα χείλια και όλα τα μαλακά μόρια. Δεν έχει άσχημη μυρωδιά, αντιθέτως έχει άρωμα που δεν το ρίχνουν οι άνθρωποι, γιατί δεν χρειάζεται. Τι να το κάνεις το άρωμα αν έχεις τέτοιο βαθμό διατήρησης. Το φαινόμενο δεν ανήκει σε καμία από τις πιθανές αλλοιώσεις ενός νεκρού, όπως αυτές περιγράφονται στην ιατροδικαστική. Δεν προκειται για μουμιοποίηση, γιατί η μούμια δεν έχει τα χαρακτηριστικά που περιέγραψα, μυρίζει και δεν διατηρείται χωρίς συντήρηση ενώ δεν πρέπει να είναι εκτεθειμένη στον αέρα, όπως είναι το σώμα του Αγίου Σπυρίδωνα. Δεν πρόκειται για σαπωνοποίηση, γιατί το σαπωνοποιημένο πτώμα δεν έχει αυτά τα χαρακτηριστικά που περιέγραψα, μυρίζει απαίσια και όταν βρεθεί στον αέρα και πάψουν τα να υφίστανται οι παράγοντες της σαπωνοποίησης διαλύεται επίσης. Φυσικά δεν πρόκειται για σήψη, διότι απλούστατα δεν είναι έτσι η σήψη. Μιλάμε για σχετική αφθαρσία ασύμβατη με τη μέχρι σήμερα ιατροδικαστική. Ο όρος σχετική αφθαρσία επιβεβαιώνει την πίστη, διότι σημαίνει πως η σήψη ξεκίνησε μόλις ο Άγιος πέθανε, τον 4ο αιώνα μ. Χ., αλλά σταμάτησε σε συγκεκριμένο σημείο. Αν επρόκειτο περί απάτης, (αλλά και υπήρχε κάποιο μέσο διατήρησης), η σήψη δε θα ξεκινούσε καθόλου. Πολλά θα μπορούσα να πω ακόμη. Θα υπάρξει σχετική επιστημονική και με βιβλιογραφία μελέτη που θα πραγματεύεται αυτό το θέμα.'' 

Ο Άγιος Σπυρίδων τιμάται ως άγιος από την Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία και τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Η μνήμη του γιορτάζεται στις 12 Δεκεμβρίου στην Ανατολική Ορθόδοξη εκκλησία.

Πηγές ΣΠΥΡΙΔΩΝ Ο ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟΣ Από την ιστοσελίδα της Ιεράς Μητροπόλεως Κερκύρας, Ο άγιος Σπυρίδων ο θαυματουργός - Το καύχημα των ορθοδόξων Aπό την ιστοσελίδα Ι.Ν. Ζωοδόχου Πηγής, Βαρείας Μυτιλήνης, http://www.terrakerkyra.gr/history/gr/pisti/.
Ευχαριστούμε  τον κ. Γεράσιμο Νίνο για την αποστολή του κειμένου του ιατρού κ. Νικολάου Τζαφέστα.